اوصاف قرآناوصاف قرآن، نام‌ها و اوصاف قرآن در قرآن و روایات را می‌گویند. ۱ - تعریفقرآن مهم‌ترین معجزه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و آخرین کتاب آسمانی ، نزد مسلمانان اهمیت و احترام بی نظیری دارد؛ از این رو، برای اشاره به این کتاب الهی ، از نام‌ها، القاب و صفات متعددی استفاده شده است. ۲ - تعدادمفسر بزرگ قرن ششم، جمال الدین ابو الفتوح رازی ، در مقدمه تفسیر خود ۴۳ نام برای قرآن آورده است که بیشتر جنبه وصفی دارد. طبرسی در مجمع البیان به نام‌های: "قرآن"، " فرقان "، " کتاب " و " ذکر " اکتفا کرده است. بدر الدین زرکشی نقل می‌کندکه حرالی کتابی در این زمینه نوشته و بیش از نود اسم یا وصف برای قرآن یاد آورشده است. از قاضی ابو المعالی عزیزی بن عبدالملک نیز ۵۵ نام و عنوان برای قرآن نقل کرده است که ۴۳ نام آن با فهرست ابو الفتوح رازی مشترک است. فیروزآبادی در بصائر ذوی التمییز ادعا می‌کند که برای قرآن صد اسم در قرآن کریم آمده و ۹۴ اسم را ذکر می‌کند. ۳ - اوصافآن عده از اسامی و صفات قرآن که از کتاب‌های مذکور به دست می‌آید به شرح ذیل است: ۱. آیات : ؛ ۲. اثاره : ؛ ۳. احسن الحدیث : ؛ ۴. امام ؛ ۵. امر : ؛ ۶. انزال ؛ ۷. ایمان : ؛ ۸. بالغة : ؛ ۹. برهان : ؛ ۱۰. بشری : ؛ ۱۱. بشیر : ؛ ۱۲. بصائر : ۱۳. بلاغ : ؛ ۱۴. بیان : ؛ ۱۵. بینات : ؛ ۱۶. بینه : ؛ ۱۷. تبیان : ؛ ۱۸. تبصره : ؛ ۱۹. تذکره : ، ؛ ۲۰. تصدیق : ؛ ۲۱. تفسیر : ؛ ۲۲. تفصیل : ، ؛ ۲۳. تنزیل : ، ، ؛ ۲۴. ثقیل : ؛ ۲۵. حبل : ؛ ۲۶. حجة : ؛ ۲۷. حدیث : ، ، ؛ ۲۸. حق : ؛ ۲۹. حکم : ؛ ۳۰. حکمت : ؛ ۳۱. حکیم : ؛ ۳۲. حبل : ؛ ۳۳. خیر : ؛ ۳۴. ذکر : ، ؛ ۳۵. ذکری : ؛ ۳۶. رحمة : ؛ ۳۷. رسالة ؛ ۳۸. روح : ؛ ۳۹. سراج : ؛ ۴۰. شفاء : ؛ ۴۱. صحف ؛ ۴۲. صدق؛ ۴۳. صراط مستقیم : ؛ ۴۴. عجب : ؛ ۴۵. عدل: ؛ ۴۶. عربی : ؛ ۴۷. العروة الوثقی ، ؛ ۴۸. عزیز : ؛ ۴۹. عصمت : ؛ ۵۰. عظیم : ؛ ۵۱. علم : ؛ ۵۲. علی : ؛ ۵۳. غیب ؛ ۵۴. فرقان : ، ، ؛ ۵۵. فصل : ؛ ۵۶. فضل ؛ ۵۷. قرآن: ؛ ۵۸. قسط : ؛ ۵۹. قصص : ؛ ۶۰. قول : ؛ ۶۱. قیل : ؛ ۶۲. قیم : ؛ ۶۳. قیمة : ؛ ۶۴. کتاب : ، ، ؛ ۶۵. کریم : ؛ ۶۶. کلام : ؛ ۶۷. کلمات : ؛ ۶۸. کلمه : ؛ ۶۹. کوثر : ؛ ۷۰. ماء: ؛ ۷۱. مبارک : ؛ ۷۲. مبشر : ؛ ۷۳. مبین : ؛ ۷۴. متشابه : ؛ ۷۵. متلو : ؛ ۷۶. مثانی : ؛ ۷۷. مثبت : ؛ ۷۸. مثل : ؛ ۷۹. مجید : ، ، ؛ ۸۰. محکمة : ؛ ۸۱. مرتل : ؛ ۸۲. مرفوع : ؛ ۸۳. مسطور : ؛ ۸۴. مصدق : ؛ ۸۵. مطهر : ؛ ۸۶. مفصل : ؛ ۸۷. مقروء : ؛ ۸۸. مکرم : ؛ ۸۹. منزل ؛ ۹۰. منیر : ؛ ۹۱. موعظه : ؛ ۹۲. مهیمن : ؛ ۹۳. نبا : ؛ ۹۴. نذیر : ؛ ۹۵. نجوم ؛ ۹۶. نعمت : ؛ ۹۷. نور : ؛ ۹۸. وحی : ؛ ۹۹. هادی : ؛ ۱۰۰. هدی : . در این فرهنگنامه برای بسیاری از اسماء و صفات مذکور، به صورت مستقل، شرح مختصری آمده است. ۴ - اسم یا وصف بودندر تعیین این مطلب که کدام یک از این واژه‌ها از حالت وصفی بیرون آمده و (به سبب کثرت استعمال ) به صورت اسم علم برای قرآن در آمده است، نمی‌توان اظهارنظر قطعی کرد؛ گرچه می‌توان اطمینان داشت برخی واژه‌ها حالت وصفی خود را حفظ کرده، اسم علم برای قرآن نشده‌اند؛ از این رو، در اصطلاحنامه، اصطلاح «اسامی و صفات قرآن» به همین صورت مرکب ، برای تمام موارد اعم از این که اسم یا صفت قرآن باشد، به کار رفته است. [۱۱۷]
حجتی، محمد باقر، ۱۳۱۱ -، پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، ص۲۳.
[۱۲۱]
ابو الفتوح رازی، حسین بن علی، ۴۷۰؟ -۵۵۴؟ ق، روض الجنان وروح الجنان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص(-۵مقدمه).
[۱۲۲]
طبرسی، فضل بن حسن، ۴۶۸ - ۵۴۸ق، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص(-۱۴مقدمه).
۵ - پانویس۶ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اوصاف قرآن». |